Zo haal je het meeste geluk uit je vakantie

Vrijheid, geen haast, rust...op vakantie lijkt deze vorm van geluk zo vanzelfsprekend. Eenmaal thuis blijkt het echter niet altijd makkelijk om het fijne vakantiegevoel vast te houden. Hoogleraar sociale psychologie en schrijfster Roos Vonk legt uit hoe je het dit jaar wel gaat lukken. Van de piek-eind-regel tot het vertragen van de tijd: zo haal je het meeste geluk uit je vakantie!

Vakantie geeft meer geluk dan een nieuw bankstel

Ten eerste: om je geluk te maximaliseren is met vakantie gaan sowieso een goed idee. Onderzoek laat zien dat mensen gelukkiger worden wanneer ze hun geld uitgeven aan ervaringen dan aan dingen – dus bijvoorbeeld: een bungeejump, een kookcursus, een vakantie. De verklaring is dat ervaringen meer gekoppeld zijn aan wie je bent en hoe je ze beleeft, waardoor frustrerende vergelijkingen (‘misschien was dat andere bankstel toch beter’) minder voor de hand liggen.
[quote text_size="medium"]
Bovendien kunt je anderen er ook weer over vertellen – wat nog eens een fijne ervaring erbij is, want andere mensen zijn onze grootste bron van geluk
[/quote]
Een ander nadeel van dingen is dat gewenning optreedt. Een nieuw bankstel of een mooi jasje wordt snel ‘gewoon’ en dan doet het niks meer voor je geluk. Je kunt juist wel heel gelukkig worden van de voor- en napret van ervaringen. Bovendien kun je anderen er ook weer over vertellen – wat nog eens een fijne ervaring erbij is, want andere mensen zijn onze grootste bron van geluk.

Voorpret en het geheim van de details

Het geluk van je vakantiegevoel is dus zeker niet beperkt tot de periode dat je fysiek op reis bent: je kunt er ook vooraf en achteraf van genieten. Sterker nog, het plezier daarvan is meestal groter. Wanneer mensen voor, tijdens en na hun vakantie aangeven hoe happy ze zich voelen, blijkt dat er tijdens de vakantie behoorlijke dipjes in het geluk zitten.
Je hebt vertraging, het hotel valt tegen, je baalt van een regenbui, een onoplettende ober, lawaaiige buren, een darmstoornis. Vooraf en achteraf denk je daar niet aan; dan kijk je globaler, je denkt niet aan precies die details die je stemming behoorlijk kunnen verpesten.
[quote text_size="medium"]
De muggen van het meer, de lange onverlichte weg van het restaurant naar huis, de bergen waardoor de zon om vijf uur weg is: het zijn allemaal factoren die je uit je hum kunnen brengen
[/quote]
Om het plezier tijdens de vakantie te optimaliseren, is het dus zaak om ook al vooraf, bij het plannen aan de details te denken. Mensen denken vaak alleen aan globale kenmerken, bijvoorbeeld de stilte en rust van hun vakantiehuisje, het aangrenzende meer, de bergen er omheen. Als dingen verder weg in de tijd zijn, denkt men niet aan details, en toch moet je dát juist doen. Want geluk zit nu juist in de details – en ongeluk ook.
De muggen van het meer, de lange onverlichte weg van het restaurant naar huis, de bergen waardoor de zon om vijf uur weg is: het zijn allemaal factoren die de stemming kunnen drukken. Mensen raken meer uit hun hum van kleine dagelijkse ergernissen dan van grote gebeurtenissen.
Een tip is daarom: als je je vakantiebestemming nog moet kiezen, stel je dan nu al voor dat je daar bent en hoe je dag er dan uit ziet, en kijk in gedachten goed rond. Als je dingen in de tijd meer nabij haalt in je gedachten, denk je vanzelf meer aan de details – en die doen er dus toe.

Met een goede piek-eind-regel kun je zelfs korter op vakantie

Tijdens de vakantie zelf kun je weer dingen doen waardoor je het nagenieten maximaliseert. Wat je je achteraf herinnert wordt namelijk sterk vertekend door de zogenaamde piek-eind-regel: men onthoudt vooral het hoogtepunt (dat wow!-moment) en het eind, en die kleuren het beeld van de vakantie als geheel.
Wanneer je vakantie eindigt in een urenlange file op de terugreis – met ruzie, dat je toch die andere weg had moeten nemen, en ‘wie zei er nou dat deze weg beter was? Hè?!’ – dan kan dat de herinnering aan je hele vakantie donker kleuren. Als je investeert in een paar piekmomenten en een mooi einde, dan kun je in feite zelfs korter op vakantie gaan, want je kunt veel langer nagenieten.

Doe veel leuke kleine dingen in plaats van één groot leuk ding

Je totale gelukdosis tijdens je vakantie kun je ook optimaliseren door niet elke dag hetzelfde te doen. Mensen wennen namelijk snel aan iets fijns – daar is die gewenning weer – en dan levert het relatief weinig op. Om die reden kun je beter veel kleine leuke dingen doen dan één groot leuk ding. Je zou dus ook best in Nederland kunnen blijven en allerlei uitstapjes maken.
[quote text_size="medium"]
Je hebt heeft bijvoorbeeld minder plezier als je één keer een grote koek van 100 gram eet dan vijf keer een koekje van 20 gram
[/quote]
Een ander nadeel van ‘grote’ genoegens is de zogenoemde afnemende marginale utiliteit: je hebt bijvoorbeeld minder plezier als je één keer een grote koek van 100 gram eet dan vijf keer een koekje van 20 gram. Geluk is meer gerelateerd aan de frequentie van positieve gevoelens dan de intensiteit ervan. Staar je dus ook niet blind op die piekervaring, want juist het genieten van kleine dingen maakt mensen gelukkig.

Vertraag de tijd

Bijkomend voordeel wanneer je meer verschillende dingen doet, is dat de tijd langer lijkt te duren. Hoe meer verschillende ervaringen je meemaakt, des te langzamer lijkt de tijd te gaan. En op vakantie doe je veel nieuwe ervaringen op. We kennen het allemaal: twee weken vakantie lijken veel langer te duren dan twee weken in de gewone routine, die zijn zó voorbij. Dus dat voordeel heb je al binnen, wat je ook doet: de vakantietijd duurt psychologisch langer.
Maar of je nu thuis blijft of weggaat, ga in elk geval nieuwe dingen meemaken. Dat is ook nog eens goed voor je brein.
Fijne vakantie!
Beeld: 'Worth the hurt', Chris Grievebeester, via flickr