Wat is het realisme?

Zoals je wel weet bestaan er verschillende soorten stromingen, vandaag gaan we Het Realisme voor jullie verhelderen. Het realisme is een bekende Franse literaire stroming dat is ontstaan in de 19^e eeuw, het belang van deze stroming zit vooral binnen de schilderkunst, literatuur en het theater. Het realisme is herkenbaar doordat het de werkelijkheid zo authentiek mogelijk probeert weer te geven, er werd vooral veel aandacht gehecht aan de gewone burger.

Ontstaan

Het realisme kwam het eerst op in Frankrijk, Engeland en Duitsland. Door de jaren heen heeft het realisme zich verspreid naar Rusland en de Scandinavische landen. De Duitse filosoof Immanuel Kant was de woordvoerder van het Realisme. Kant maakte het verschil tussen de objectieve werkelijkheid en de ideeën van de mens.

Reactie op de romantiek

Voordat het realisme was ontstaan bestonden er aan het begin van de 19^e eeuw twee andere bekende stromingen, namelijk de neo-classicistische stroming en de romantiek. Deze twee stromingen maakten gebruik van dezelfde thema’s maar werden toch anders uitgebeeld. De neoclassicisten pasten vooral sterke lijnen en sobere kleuren toe terwijl de romantici koos om vooral persoonlijke emotie over te brengen door gebruik te maken van veel kleur- en licht/donker verschillen.

Het realisme is ontstaan door dat de realisten het ideaalbeeld van de neoclassicisten afwezen en de grootse gevoelens uit de romantiek overdreven vonden. Het doel van de realisten was om de werkelijkheid uit te beelden zoals het is en het niet mooier te maken. Een bekend kenmerk van het realisme is het gebruik van de vele somberdere kleuren en ook de onderwerp keuze.

Gustave Flaubert

Gustave Flaubert is één van de uitvinders van het realisme in de literatuur met zijn schilderij ‘Het atelier van de kunstenaar’ die hij in 1855 heeft geschilderd. Het meest bekende werk, ook wel zijn meesterwerk genoemd is de ‘’Madame Bovary’’ die hij in 1857 heeft tentoongesteld. Dit schilderij duidt op de barbaarsheid van de verstedelijking en de industrialisering. Over het algemeen geldt de ‘’Madame Bovary’’ schilderij als een antiburgerlijke kritiek op het politiek- sociale systeem van zijn tijd. Met dit werk schetst hij ook tegelijk de pijnlijke jeugd van de jonge fabrieksarbeiders.

Gewone burger

Doordat de realisten ervoor kozen om de werkelijkheid af te beelden zoals het werkelijk is, richtten zij zich dan vooral op de gewone burger. De gewone burger werd daarom letterlijk afgebeeld zoals ze er echt uitzagen, met rimpels en wratten. Het realisme toonde dus ook de gewone arbeider die aan het werk was op het land. Arbeiders op het platteland werd al snel het thema van de realisten van de School van Barbizon, een groep kunstenaars die het liefst in de vrije natuur schilderden.

Nederland en het realisme

Door een groep kunstenaars die in Den Haag woonden of regelmatig daar verbleven werd de ‘De Haagse school’ gevormd. Deze kunstenaars zetten zich af van de romantische schilderkunst die ongeveer in het midden van de 19^de eeuw hoogtij vierde in Nederland. Deze groep werd gevormd door Josef Israëls, Jacob en Willem Maris, Hendrik Willem Mesdag, Johan Hendrik Weissenbruch en Anton Mauve, zij streefden naar een realistische weergave waardoor de werkelijkheid niet langer getoond werd zoals het bij de romantiek werd gedaan.

Het realisme tegen het naturalisme

Het naturalisme is verwant aan het realisme maar toch wordt het van elkaar onderscheidt doordat het vooral stedelijke en sociale problemen weergeeft, typische kenmerken van het realisme dus. Het naturalisme is een term dat vooral een stijl aanduidt dat zich verdiept in de techniek van het schilderen. Het naturalisme houdt zich dus minder bezig met maatschappelijke verhoudingen, het karikaturale werk van kunstenaar Honoré Daumier is een goed voorbeeld van de maatschappijkritische kant van het realisme. Daumier realiseerde ook een grote hoeveelheid schilderijen van burgers uit de lagere bevolkingsklassen. Hiermee toont Daumier dan ook de werkelijke realiteit van de burgers die door de sociale positie waarin ze zich bevinden gedoemd waren tot levenslange armoede en zware arbeid.

Realisme en het theater

Realisme in het theater begon in de 19^de eeuw, rond de jaren 1870 om precies te zijn. Het realisme in het theater bleef een gedurende lange tijd aanwezig, dit tot een groot deel van de 20^ste eeuw. Dit theater had een aantal dramatische en theatrale formaliteiten, het doel hiervan was vooral om met teksten en uitvoeringen een grotere aanhankelijkheid van het echte leven te geven. Deze formaliteiten komen niet alleen voor in de tekst maar ook in het decor, kostuum, het geluid, de belichting, uitvoeringsstijl en in de structuur van vertellen. Het realisme in het theater zorgt voor het nauwkeurig imiteren en recreëren van het echte leven.

De verhalen bevatten vooral alledaagse scenario’s waardoor de verhalen psychologisch werden geïnspireerd.

Realisme en literatuur

Natuurlijk hebben niet enkel en alleen schilders het verlangen gehad om de werkelijkheid weer te geven, de schrijvers hebben deze beweging ook gevolgd. Het opkomende marxisme heeft een grotere invloed gehad op het realistisch schrijven. Het doel van de realistische auteurs was  vooral om de materiële buitenkant, oftewel de gedragingen van de mensen op een meer objectievere manier te omschrijven. Doordat de mens in deze teksten in zijn omgeving wordt geplaatst vinden er in realistische romans regelmatig confrontaties plaats tussen een persoon, dit vaak van een lagere sociale klasse, en de maatschappij. Echte gebeurtenissen nemen als basis voor hun roman was wat realistische schrijvers vooral deden, deze kwamen vervolgens vaak tot stand door documentatie en onderzoek.

Het magisch realisme

De term magisch realisme, ook bekend als fantastisch realisme, is ontstaan in de 20^ste eeuw en wordt in de schilderkunst en in de literatuur gebruikt. Het magisch realisme duidt een richting in de kunst aan waarin een poging wordt gewaagd om de werkelijkheid te verbinden met een andere of zelfs hogere werkelijkheid. Door deze poging kunnen er hallucinerende beelden en droomeffecten ontstaan. Daardoor is het magisch realisme gelinkt aan het surrealisme, het surrealisme beoogt ook vervreemdende effecten dankzij realistische taferelen in ongewone verbanden en omgevingen te situeren.

Het magisch realisme is vooral te herkennen door de verwijzingen naar onderwerpen die te maken hebben met de dood, dreiging en het verval.