Oermuziek uit de IJzertijd | Een ongehoord muzikale ‘hmmm’

Woordenloze vocalen en boventonen, ritmisch resonerend in hoofd en middenrif. Lippen, wangen, tong en stembanden bewegen, terwijl de mondharpist op één snaar tokkelt, deze streelt en slaat. Hij versterkt de tonen door zijn adem waardoor je wisselende klanken hoort, boven en onder een aanhoudende grondtoon. Oermuziek: een ongehoord muzikale ‘hmmmm’ om inspiratie op te doen, weg te dromen of in trance te raken.

Van romantisch mondharpspel tot sjamanistische geestverdrijvers

De mondharp is een van de oudste muziekinstrumenten in de Euraziatische wereld. De eerste sporen - van vierduizend jaar geleden - zijn gevonden in het zuiden van China. Maar de oorsprong van het instrument gaat verder terug in de tijd. Door de vergankelijkheid van de materialen is een indicatie van de oudheid onmogelijk. Daarnaast kens het instrument een verscheidenheid aan interessante namen: mondtrommel, bromijzer, snorreding, oink-beest, en gedachtenverdrijver.

Het geluid van ijzer

Het was in ieder geval een muziekinstrument van Middeleeuwse potsenmakers en van jongens die hun verliefdheid uitten met romantisch mondharpspel. Uit documentatie van Schotse heksenprocessen in de 16e eeuw circuleren verhalen van heksen die zich rond middernacht verzamelden in een kerk. Waarbij duizelingwekkende muziek werd gespeeld op een mondharp, terwijl de heksen dansend uit zichzelf traden. In de sjamanistische overlevering hebben mondharpspelers macht over de geesten die bang zijn voor het geluid van ijzer.

Vietnamese mondharp | Beeld: R.W. Paes

Nieuwe dimensies

Nu zijn bovenstaande toepassingen tegenwoordig wat minder aan de orde, alhoewel een ‘romantisch mondharpsel’ wellicht wel weer origineel is. Hoe dan ook, in het geweld van alles wat we ‘gewoon’ zijn geworden, vallen er met de mondharp weer nieuwe dimensies van het leven te ontdekken - al probeer je het maar één keer. We zetten er een paar op een rij:
Je leert één van de alleroudste muziekinstrumenten kennen; er zijn maar weinig objecten waarmee je zoveel historie in handen hebt - en er tegelijkertijd deel van wordt.
Je maakt kennis met een verrassend spectrum aan mondklanken waarvan je niet wist dat het mogelijk was deze te fabriceren.
Ervaar een bevrijdende speelsheid met het effect van klinkers en medeklinkers die boven en onder de dagelijkse woordenbrei uitstijgen
De mondharp biedt gelegenheid om je gedachten even stop te zetten
Tot slot polijsten de ijzeren klanken je persoonlijke roestplekken.

Geïnspireerd?

Ervaar hier de oermuziek van R.W. Paes: https://soundcloud.com/oermuziek/florentius-van-thessalonica
 
Beeld cover: Komatsj, Hoezoelen festival | NRC