
Prestatiedruk, een woord dat steeds vaker genoemd lijkt te worden. Tot een paar jaar geleden leek het woord prestatiedruk niet voor te komen in het Nederlands vocabulaire. Waar komt het dan ineens vandaan? Is prestatiedruk altijd al aanwezig geweest of is het iets van nu? Laten we maar meteen met de deur in huis vallen. Prestatiedruk is niet iets dat alleen tegenwoordig voorkomt. Het is altijd al aanwezig geweest in onze maatschappij. Alleen lijkt het alsmaar ergere vormen aan te nemen. Er wordt alsmaar meer verwacht van mensen. Ze moeten altijd bereikbaar zijn en zijn door sociale media precies op de hoogte van de prestaties van anderen. Voornamelijk onder jongeren komt prestatiedruk voor. Bijna 70 procent van de studenten geeft aan vaak tot zeer vaak de druk om te presteren te voelen. Daarom is het belangrijk dat hier aandacht voor komt. De druk van presteren en het altijd beter doen, lijkt de maatschappij over te nemen. Het is daarom ook belangrijk om het vroegtijdig te herkennen en hier zo snel mogelijk proberen iets aan te doen.
Wat is prestatiedruk?
Ooit was er een tijd dat de vrouw thuis bleef en voor de kinderen en het huishouden zorgde. De man werkte buitenshuis en als hij ’s avonds thuis kwam stond het eten al op tafel. Na het werk kon de man rustig uitrusten en de vrouw zorgde er voor dat de kinderen op tijd in bed liggen. Die tijd ligt inmiddels ver achter ons. Gelukkig maar. Maar het heeft niet alleen maar voordelen gebracht. Tegenwoordig werken man en vrouw meestal beiden. Na het werk moeten de kinderen nog opgehaald worden en het eten voor het hele gezin klaargemaakt worden. Boodschappen moeten gedaan worden en het huis dient opgeruimd en schoongemaakt te worden. Ondertussen ringelt de telefoon met berichtjes van het werk, familie en vrienden. De vaste lasten worden ieder jaar hoger en tijd voor ontspanning wordt steeds schaarser. Met andere woorden: de maatschappij is tegenwoordig een stuk drukker. Doordat er een 24-uurs maatschappij aan het ontstaan is, wordt van veel mensen verwacht dat ze altijd bereikbaar zijn. Sociale media doen daar nog een schepje bovenop. Vrienden posten berichten van hun geweldige dagjes uit en delen trots hun prestaties op het werk. Hierdoor gaan mensen druk voelen om te presteren. Anderen lijken een ogenschijnlijk succesvol leven te leiden, terwijl jij iedere dag aan het ploeteren bent. Je voelt de druk om beter te presteren en ook succesvol te zijn. Dit altijd streven naar beter door druk van buitenaf of door druk die je jezelf oplegt, wordt ook wel prestatiedruk genoemd.
Hoe ontstaat prestatiedruk?
Prestatiedruk is dus altijd al aanwezig geweest, maar wordt steeds erger. De druk lijkt dus te ontstaan doordat je ziet dat anderen een ogenschijnlijk succesvol leven leiden. Maar ook dat je altijd bereikbaar moet zijn voor je baas en thuis alle ballen tegelijk in de lucht moet houden. Prestatiedruk kan op drie manieren ontstaan: je legt jezelf de druk op, anderen leggen deze druk op je en de maatschappelijke druk.
Jezelf druk opleggen
Dit is een vorm die met name voorkomt bij mensen die perfectionistisch zijn. Ze nemen niet genoegen met minder dan perfect. Je vind ook dat je moet presteren. Misschien hoef je niet altijd de beste te zijn, als je het maar perfect doet. Maar waarom? Ga voor jezelf na waarom altijd alles perfect moet en het hoogst haalbare. Kijk niet constant op social media. Als je ziet dat anderen in de weekenden feesten en jij bent aan het werken of studeren, dan krijgen sommige mensen het gevoel dat ze iets missen. Ze willen er ook bij zijn, het bekende Fear of missing out (FOMO).
Anderen leggen de druk op je
Het kan ook zijn dat anderen druk op je leggen. Ook dit is iets dat steeds vaker voorkomt. Een voorbeeld van druk die anderen op je leggen kan bijvoorbeeld zijn een leidinggevende die verwacht dat je (onrealistische) doelen behaalt. Er worden prestaties verwacht en hoe makkelijker je het haalt, hoe meer druk er op je gelegd gaat worden. Daarbij moet je ook nog eens altijd bereikbaar zijn. Leidinggevende schromen er vaak niet om, om hun medewerkers ’s avonds thuis nog te bellen. Door deze druk die opgelegd wordt voelen mensen dat ze altijd met hun werk bezig zijn. Vaak werken ze na werktijd thuis nog verder. Ook geldt dit steeds vaker voor jongeren. Scholen stellen steeds hogere eisen en examens, tentamens en presentaties komen steeds meer voor. Ook huiswerk wordt steeds meer. En door het vele huiswerk dat leerlingen en studenten tegenwoordig krijgen, wordt de basis al gelegd dat werk en privé niet langer gescheiden hoeven de worden. Thuis is niet meer thuis. Thuis is tegenwoordig ook een plek waar je werk verder gaat.
Maatschappelijke druk
De maatschappelijke druk wordt ook steeds maar hoger. Dit geldt voor zowel jongeren als ouderen. Het begint zelfs al op jonge leeftijd. Kinderen ‘mogen’ bijna niet meer spelen. Alles moet leerzaam zijn. Kinderen moeten presteren en mogen niet onder het gemiddelde scoren. Ze moeten sociaal zijn en goede cijfers halen. Al op de basisschool. Schoolprestaties worden steeds belangrijker gevonden. Al droom je er van als kind om timmerman te worden en de mooiste houtcreaties te maken, vanuit de maatschappij wordt de druk opgelegd om minimaal het Hbo te voltooien. Er wordt neergekeken op jongeren met een VMBO of Mbo diploma. Ook al hebben we deze mensen hard nodig in de maatschappij. Zelfs het Hbo verliest aan waarde. Als we als maatschappij niet uitkijken, dan is over een paar jaar alleen nog een universitair diploma van enige waarde. Iedereen die dit niet heeft, zal nooit een succesvol leven leiden. Door dit als jongeren alsmaar te horen te krijgen, ga je dit als waarheid zien. En daar moeten we voorzichtig voor zijn. Maar ook na je schooltijd, blijft de maatschappij je druk opleggen. Denk bijvoorbeeld aan de vele beoordelings- en functioneringsgesprekken van tegenwoordig. Je krijgt te horen wat je allemaal beter moet doen en aan welke verwachtingen je niet voldaan hebt. Natuurlijk zullen er ook complimenten zijn, maar ook je werkgever zal verwachten dat je het ieder jaar beter doet.
Wat kan je doen als je prestatiedruk ervaart?
Prestatiedruk kan leiden tot psychische klachten als slapeloosheid, stress, depressieve gevoelen en een burn-out. Doordat er nog een taboe op rust, praten niet veel mensen over de prestatiedruk die ze ervaren. Ze zijn bang voor de meningen van anderen. Bang dat ze gezien worden als minderwaardig. Opnieuw gevolgen van prestatiedruk. Omdat vrijwel niemand er naar elkaar toe open over is, lijkt het niet te bestaan. Jij voelt de druk terwijl anderen een mooi, rustig leven leiden aldus hun foto’s op Facebook. Dit kan leiden tot negatieve gevoelens en een laag zelfbeeld. Je gaat dingen verwachten die onrealistisch zijn. Niet voor iedereen geldt trouwens dat prestatiedruk tot negatieve gevoelens kan leiden. Druk kan ook nodig zijn om je juist te motiveren. Het kan tot verbeterde werkprestaties leiden. Je ziet meer uitdaging en kan er ook energieker van worden. Totdat de druk te hoog wordt. Hier zal je altijd waakzaam voor moeten zijn. Merk je dat je prestatiedruk voelt en dat je er onder leidt? Praat er met anderen over. Met je leidinggevende, je partner, een vriend(in) die je vertrouwt of bijvoorbeeld je rijinstructeur. Ben niet bang op dat mensen over je oordelen, maar maak het bespreekbaar. Neemt je leidinggevende je niet serieus? Dan is het tijd om een nieuwe baan te zoeken. Hier zal geen veranderingen in komen en het wordt dan hoogste tijd dat je voor jezelf kiest. Een nieuwe baan kan een positieve wending geven. Hebben al je vrienden hun rijexamen in één keer gehaald en kan jij nu niet achterblijven? Bespreek dit met je rijinstructeur. Vaak zijn er aparte examens. Dit geldt ook voor een theorie examen. Een oefen theorie examen doen zal je al helpen. Neemt dit je angst niet weg, vraag dan naar een apart examen. En laat je vooral niet wijsmaken dat je je examen in één keer móet halen. Iedereen doet zijn ding op zijn eigen tempo. Dus maak je niet druk als je zogenaamd achter ligt op je leeftijdgenoten. Leef je eigen leven en in je eigen tempo. Alleen dit zal de druk wegnemen en leiden tot een gelukkiger leven met minder prestatiedruk.