Ikebana is een bekende kunstvorm die van oorsprong komt uit Japan. Deze kunstvorm houdt zich bezig met het schikken van bloemen. De letterlijke vertaling van ikebana is “levende bloemen”. Ikebana is gebaseerd op bepaalde boeddhistische rituelen en bestaat al meer dan duizend jaar lang. Er zijn gedurende die duizend jaar verschillende stijlen ontwikkeld die elk een eigen karakteristieke en uniek kenmerk hebben. Een Ikebana bloemstuk wordt gesymboliseerd door drie verschillende elementen. Deze elementen zijn hemel, aarde en mens, ook wel Shin, Shoe en Hikae. De hoogste steel van het bloemstuk symboliseert het goddelijke en het laagste punt de aarde. Daartussenin zijn de mensen die naar de hemel of aarde streven. In deze blog gaan we je nog veel meer vertellen over Ikebana.
De geschiedenis van Ikebana
Planten en bloemen hebben altijd een grote rol gespeeld in de Japanse cultuur, met name in de Japanse religie Shinto. Mensen waren er van overtuigd dat men met planten geesten kon bereiken. Dit zie je tegenwoordig nog steeds terug, elk jaar wordt er met Oud en Nieuw een plantje bij de voordeur gezet om geesten te verwelkomen.
De eerste stijlen van Ikebana ontstonden rond de 18e eeuw. Toen het Boeddhisme in opkomst kwam kwamen er steeds meer bloemstukjes voor de Boeddhistische altaars. Deze werden eerst willekeurig gemaakt, maar in de loop der jaren ontstonden er steeds meer verschillende stijlen van Ikebana. Tijdens de 15e eeuw werd Ikebana past echt herkent als kunstvorm. Er werden meerdere regels bedacht waar men zich aan moesten houden tijdens het bloemschikken. Ook kwamen er meer bloemkunsten zoals Kado, Koda en Chodo.
Dé Japanse bloemenkunst
Ikebana is een van de grootste Japanse bloemenkunsten. Bij deze bloemenkunst draait het niet alleen om de bloemen zelf maar worden er ook nog planten en materialen gebruikt. De basis van deze Japanse bloemenkunst zijn de bloemen, bladeren, stelen, takken en de vaas. Daaromheen kunnen bijvoorbeeld de mossen, vruchten, grassen, knoppen, stenen of andere materialen worden geplaatst. De materialen die gebruikt worden bij Ikebana hangt af van het seizoen. In de zomer zie je felle kleuren, knoppen en vruchten terwijl je in de herfst veel meer mossen en dode bladeren terugziet.
Elke bloem heeft dan ook zijn eigen betekenis in de Japanse bloemenkunst. Een Lotus staat bijvoorbeeld voor puurheid en echtheid en een Bamboe voor veerkracht. De betekenissen van bloemen zijn ook in de Japanse bloemenkalender te vinden. Er wordt in zo een bloemstuk een balans tussen verschillende betekenissen en gevoelens gecreëerd door meerdere soorten bloemen en materialen te gebruiken. Bij Ikebana is niet de kleur maar de vorm erg belangrijk.
De verschillende stijlen van Ikebana
Er zijn duizenden verschillende stijlen van Ikebana, we zullen hieronder de bekendste even benoemen.
Ikenobo
Ikenobo is de oudste stijl van deze drie en bestaat uit nog klassieke concepten van Ikebana. Voorbeelden van schikkingen zijn Rikka, Shoka en Jiyuka. Rikka is een staand boeket dat een landschap voorstelt. Een boeket wordt geschikt vanuit een ronde stam uit het midden van een vaas die de kracht van het leven doet symboliseren. Shoka symboliseert de groei van planten op een natuurlijke manier. Hierbij mag geen hulpmiddel zoals een draad worden gebruikt. Jiyuka is een vrije stijl, hierbij wordt er uitgegaan van ieders creativiteit.
Ohara
Ohara is een stijl van Ikebana dat bestaat uit schikkingen in een wijde schaal. Dit heeft zich uiteindelijk ontwikkeld tot landschappen waarin werd geprobeerd om de schoonheid van de natuurlijke omgeving uit te drukken.
Sogetsu
Sogutsu is gebaseerd op de basisstijlen van Ikebana en worden het gevoel voor verhoudingen, kleur en ruimte bestudeerd en ontwikkeld. De vrije schikkingen zijn gebaseerd op innerlijke groei en het laten groeien van eigen creativiteit. De bloemschikking wordt gecreëerd door middel van specifieke technieken die de vorm van de natuurlijke materialen laat veranderen.
Een Ikebana vaas als basis
De basis van de Japanse bloemenkunst is natuurlijk de vaas. Een Ikebana vaas is iets anders dan je van een normale vaas gewend bent. Een Ikebana vaas is gemaakt van doorzichtig glas en heeft aan de binnenkant een messing dat bestaat uit twee plateaus met gaatjes erin. Deze steekt aan de bovenkant ook een beetje uit. Het ontwerp is zo gemaakt om de bloemen in zijn geheel te eren en bewonderen.
Tijdens het bloemschikken volgens Ikebana zijn er verschillende regels. Ikebana staat namelijk bekend om zijn minimalisme, het vormgeven volgens lijnen, de mensheid in de natuur en de esthetiek. Evenwicht, contrast, dominantie, ritme, schaal en proportie staat daarbij centraal. Wil je meer leren over deze Japanse bloemenkunst? Dan is er in Nederland zelfs een Nederlandse Ikebana Vereniging die je alles leren over de geschiedenis en het maken van een Ikebana bloemstuk.
Kun je niet genoeg krijgen van allerlei verschillende bloemen en bloemenkunsten? Je leest er meer over in onze blog over de bekende bloemenvelden van Nederland.
Over de auteur
