Hoort euthanasie een mensenrecht te zijn?

In bijzondere gevallen kunnen artsen, met behulp van speciale behandelingen, patiënten helpen met sterven door middel van euthanasie. Deze artsen mogen dit enkel doen als de patiënt daar zelf om vraagt. Euthanasie is in principe illegaal, tenzij je als patiënt aan bepaalde voorwaarden voldoet. In deze blog bespreken we of euthanasie een mensenrecht hoort te zijn.

Wat is euthanasie?

Euthanasie wordt in Nederland omschreven als ‘handelen van een arts dat het leven van een patiënt op diens uitdrukkelijk verzoek beëindigt’. Euthanasie staat voor de Griekse woorden ‘eu’ (goed) en thanatos (dood). Dit betekent letterlijk ‘goede dood’. Voordat euthanasie mag, dient de patiënt aan een aantal voorwaarden te voldoen. Zo dient de patiënt zelf de euthanasie aan te vragen. De familie of vrienden van een patiënt kunnen dit niet voor hem doen. Daarnaast kunnen ook kinderen vanaf 12 jaar euthanasie aanvragen. Patiënten tussen 12 en 16 jaar hebben wel nog toestemming van de ouders of voogd nodig. Tussen 16 en 18 jaar dienen de ouders mee te beslissen. In de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl) staan de regels die gelden bij euthanasie.

Wat is het verschil tussen euthanasie en zelfdoding?

Bij euthanasie krijgt de patiënt een dodelijk middel toegediend van een arts. Hulp bij zelfdoding gaat net iets anders. In deze gevallen verstrekt de arts een dodelijk middel en neemt de patiënt dit zelf in. Wanneer een patiënt zelf in staat is om het middel in te nemen, gaat de voorkeur meestal naar zelfdoding. Hierbij wordt namelijk de eigen verantwoordelijkheid van de patiënt benadrukt. Het belangrijkste verschil tussen euthanasie en zelfdoding is dus degene die het dodelijke middel toedient.

Lees ook: gedichten voor een overleden vader.

De zes zorgvuldigheidseisen van de euthanasiewet

Voordat een patiënt euthanasie mag plegen, dient de arts zich aan zes zorgvuldigheidseisen te houden:

• Vrijwillig en goed nagedacht: als arts is het belangrijk dat de patiënt je goed heeft overtuigd dat de euthanasie vrijwillig en weloverwogen is. Ook is het belangrijk dat de patiënt zelf om de euthanasie vraagt en niet de familie.
• Ondragelijk lijden en uitzichtloos: daarnaast moet de arts er ook van overtuigd zijn dat de patiënt uitzichtloos en ondraaglijk aan het lijden is. Hierbij is de ziekte of aandoening van de patiënt een belangrijk aspect. Het moeilijke hieraan is dat iedereen pijn anders ervaart en daarom is het voor een arts lastig in te schatten wanneer een pijn ondragelijk is.
• Informeren over de vooruitzichten: als arts is het belangrijk om de patiënt de juiste informatie te geven zodat de situatie en vooruitzichten duidelijk zijn. Op deze manier kan de patiënt een weloverwogen keuze maken.
• Geen andere oplossing: het is de taak van de arts om samen met de patiënt te kijken of er geen andere mogelijkheden zijn om het lijden te verminderen. Is de patiënt uitbehandeld of zijn er nog mogelijkheden?
• Second opinion: een onafhankelijke arts, ook wel een consulent, beoordeelt of de arts zich aan alle zorgvuldigheidsmaatregelen heeft gehouden. Hierbij is het belangrijk dat er geen band met de huidige arts of de patiënt bestaat. Dit kan de mening en beoordeling van de onafhankelijke arts beïnvloeden.
• Medisch zorgvuldige uitvoering: tot slot is het de taak van de arts om de euthanasie op de juiste manier uit te voeren. De juiste medicijnen dienen in de juiste volgorde toegediend te worden.

De impact op nabestaanden

Euthanasie heeft ook een grote impact op het leven van de nabestaanden van de patiënt. Hoewel zij vaak weten dat het zo beter is en dat de geliefde niet meer hoeft te lijden, is dit ook voor de nabestaanden een emotionele en zware periode. Hierbij kunnen gevoelens van schuld, onmacht en verdriet de overhand nemen. Professionele begeleiding van bijvoorbeeld een psycholoog kan ervoor zorgen dat het verwerkingsproces een stukje makkelijker gaat.

Daarnaast zijn er ook een aantal zaken waar je als familie beslissingen over moet te maken. Een makelaar inschakelen om te overleggen hoe het zit met het onroerend goed en een jurist voor alle formele en juridische zaken. Deze professionals kunnen je helpen om weloverwogen beslissingen te nemen nadat een familielid of vriend er niet meer is.

Hoort euthanasie een mensenrecht te zijn?

Nu je weet wat euthanasie inhoudt en wat er allemaal bij komt kijken zul je vast begrijpen dat het hier om een complexe vraag gaat. Vooralsnog is euthanasie illegaal, tenzij je aan de zes zorgvuldigheidseisen voldoet. De voorstanders van euthanasie zien het als een waardige manier om uit het leven te stappen en het lijden te verlichten. De tegenstanders daarentegen vinden dat het leven beschermd moet worden en zien dit als een onschendbaar recht.

Hoewel er geen concreet antwoord bestaat op de vraag of euthanasie een mensenrecht hoort te zijn, blijft deze vraag een actueel en belangrijk onderwerp binnen de Nederlandse samenleving. Of het nu wel of niet als mensenrecht wordt beschouwd, het is belangrijk dat we met respect luisteren naar elkaars ethische standpunten en elkaars waarden en normen respecteren.

Lees ook de blog: wat als je het even niet meer weet?