Ik ben een onverdroten romanticus waar het de kunstenaars uit het einde van de 19e eeuw betreft. Het beeld van de lijdende kunstenaar, op zoek naar vernieuwing, stijl en erkenning voert me elke keer gewillig mee naar hun tijd. Ik zie hoe ze werken, vechten en de wereld veranderen en onderwijl geplaagd door de verleidingen van drank en drugs, roken en de vele rokken.
Veel kunstwerken uit deze periode weerspiegelen deze kanteling naar de moderne wereld. Vrij van opdrachtgevers ging men op zoek naar nieuwe vormen, onderwerpen en technieken. Schandalen over schaarsgeklede modellen voeren de boventoon; het kleurenpalet toont veel grijs- en bruintinten, alsof de café kleuren zich vastzetten op het doek. Het leven van sommige van die kunstenaars is hard en heftig. Maar één van de meest tragische verhalen is die van de Italiaan Amadeo Clemente Modigliani (1884-1920).
De liefde van zijn leven
Vanuit Italië verzeilt hij in 1906 in Parijs, waar hij aansluiting vindt bij de kunstenaarskring in Montparnasse, de groep rondom Picasso. Onder hen bestaat een mate van solidariteit, als wegbereiders van een nieuwe beeldtaal voor moderne kunst, maar er is zeker ook sprake van rivaliteit. Er wordt gewedijverd om de gunsten van galeriehouders, vriendschappen en vrouwen. Na vele affaires leert de aantrekkelijke Modigliani in 1917 Jeanne Hébuterne kennen, die hij tot zijn dood trouw zou blijven.
Hoewel aanwezig, als grijsblauwe of donkerbruine amandelvormen, elegant en subtiel, zijn ze maar zelden uitgewerkt
Modigliani portretteert zijn vrienden in Parijs voortdurend. Je herkent de karakteristieke langgerekte vorm, waarbij de lijn overheerst, in aardse kleurtonen, elegant, mysterieus en vooral melancholiek. Deze vorm is vernieuwend, maar daarnaast trekken de ogen van zijn modellen steeds de aandacht. Hoewel aanwezig, als grijsblauwe of donkerbruine amandelvormen, elegant en subtiel, zijn ze maar zelden uitgewerkt.
Modigliani schilderde de spiegels van de ziel
Modigliani schildert zo met reden. In die vervormingen en leegte van de ogen probeerde hij de psyche van zijn modellen te vangen. Zonder de pupillen weer te geven graaft de kunstenaar naar de ziel van de geportretteerde. Modigliani: ‘Ogen zijn wie je bent, vertellen het verhaal van je wezen. Pas als ik je echt ken, kan ik je ogen schilderen, want dan krijg ik zicht op jou. Dan worden de ogen ‘de spiegels van de ziel’. Zou dat de verklaring zijn waarom hij van sommige van zijn modellen de ogen wel, en van andere de ogen niet ‘uitwerkt’?
Op de enige solotentoonstelling die tijdens zijn leven wordt gehouden, en die na enkele uren na de opening op last van het hoofd van politie werd gesloten (te veel naakt!), is juist dat schilderij het topstuk
In de eerste portretten van Jeanne zijn haar ogen nog afstandelijke, grijze schelpjes. Pas nadat ze elkaar hebben liefgehad schildert hij ze in. Romantischer kan het niet! Op de enige solotentoonstelling die tijdens zijn leven wordt gehouden, en die na enkele uren na de opening op last van het hoofd van politie werd gesloten (te veel naakt!), is juist dat schilderij het topstuk.
Tragische liefde
Getroffen door TBC, toen doodsoorzaak nummer één in Parijs, dreigend een outcast te worden, camoufleert hij zijn ziekte met alcohol en drugs. Hij vecht tegen zijn lot, zijn omgeving, zijn depressies. Hij sterft op 35-jarige leeftijd. Zijn vrouw Jeanne wordt door haar verbitterde familie opgevangen en naar het ouderlijk huis gebracht. Een dag na zijn dood berooft zij zich, negen maanden zwanger, van het leven. Pas jaren na deze dubbele tragedie worden zij herenigd, in een graf op de begraafplaats Père Lachaise.
[hr]
Geef Odette Breijinck een kunstwerk en zij geeft je een verhaal. Haar missie: via ontroering, herkenning en verwondering de kunst dichtbij brengen en voor iedereen begrijpbaar en interessant maken. Dat doet ze dan ook veelvuldig en met passie via lezingen, excursies en lessen: van het verhaal dat portretten ons over de geschiedenis van de kunst vertellen tot een inkijkje in de muzen van Klimt. Op Paradijsvogels Magazine deelt ze boeiende wetenswaardigheden die je kijk op kunst veranderen.
Over de auteur
