Kunst kijken lijkt soms al een wetenschap op zich, kunst kopen is zo mogelijk nog spannender. Want hoe bepaalt u of iets mooi is, of het de prijs waard is en waar kunt u überhaupt het beste beginnen? Paradijsvogels Magazine ging in gesprek met een aantal kunstkenners om de mist rond het kopen van kunst te laten optrekken. En dan met name de mist rond het kopen van eigentijdse kunst, kunst van nog levende kunstenaars, ongeveer vanaf de jaren ’80 tot nu. Want de kunst die nu nog gemaakt wordt, die beïnvloed wordt door onze eigen tijdgeest en waarover je bij wijze van spreken met de kunstenaar in gesprek kunt gaan: die is toch eindeloos boeiend?
We spraken met Kati Wieg, Ariane Mellink en Nienke Offringa. Kati Wieg en Ariane Mellink zijn beiden al ruim twintig jaar actief in de kunstwereld: in hun onafhankelijke onderneming organiseren ze kunstevenementen en geven ze maatwerk advies bij het kopen van kunst. Nienke Offringa werkt als curator voor de bedrijfscollectie van Leaseplan.
Of u nu het eerste eigentijdse werk wilt toevoegen aan een reeds grote collectie van klassieke werken, of u bent op zoek naar uw eerste echte eigentijdse kunstwerk voor boven de bank: de tips van deze dames komen altijd van pas!
[hr]
Sta open voor iets nieuws
Het is inherent aan kunst die nú nog gemaakt wordt: de wereld van eigentijdse kunst is volop in beweging! Dat maakt deze stroming eindeloos spannend en inspirerend, vinden ook de kenners. ‘De nieuwe generatie kunstenaars experimenteert veel met nieuwe media en nieuwe materialen. Ook zien we maatschappelijke trends terugkomen, zoals hergebruik en de behoefte om terug te gaan naar de natuur,’ geven Wieg en Mellink aan. ‘Dat voelt soms vertrouwd, maar kan ook heel verrassend zijn. Als ‘kijker’ dwingt het je om ook open te blijven staan voor nieuwe dingen, te blijven experimenteren. Een mooie trigger om met je tijd mee te gaan!’
Neem de tijd en kijk, kijk, kijk..
De wereld van de eigentijdse kunst is volop in ontwikkeling, en uw smaak wellicht ook. Vooral voor beginnende kunstkopers geldt: besteed tijd aan uw nieuwe hobby! Smaken verschillen, maar het ontdekken van uw eigen smaak kost tijd. Offringa refereert hierbij aan de 10.000 uren regel: ‘effectiviteitscoach Malcolm Gladwell zei ooit dat men 10.000 uur nodig heeft om ergens expert in te worden. Nu is het natuurlijk echt niet nodig om jezelf om te scholen tot kunstexpert, maar door veel te kijken en te lezen kom je er wel achter wat je mooi vindt’. Wieg en Mellink onderschrijven dit: ‘Er zijn zoveel boeiende beurzen, musea, biënnales en triënnales. Ga erop uit en kijk, kijk, kijk.'
[quote text_size="medium"]
"Het is eigenlijk net als in de liefde: iemand kan in eerste instantie mooi zijn voor het oog, maar moet op de langere termijn toch ook van binnen interessant zijn"
[/quote]
Maar hoe weet u nu wat u mooi vindt en wat niet? Offringa heeft een aantal concrete tips: ‘Er zijn altijd bepaalde werken die u meer raken of opvallen dan andere. Stel uzelf actief vragen, ga op zoek naar uw gevoel bij deze werken. Waarom wordt u er blij van of waarom stoot het u juist tegen de borst? Als u dit soort vragen vaak genoeg stelt gaat u op den duur een lijn ontdekken in wat u mooi vindt en wat niet. Plus, nader onderzoek kan hier ook weer nieuwe inzichten geven. Zelf maak ik altijd foto’s van de werken die mij opvallen: een dag later ga ik dan googlen. Ik bekijk andere werken van de betreffende kunstenaar en lees artikelen over hem of haar. Zo ontdek ik ook weer nieuwe ‘lagen’ in de kunst. Soms heeft dat een negatieve uitwerking, bijvoorbeeld als het oeuvre wat ‘vlak’ blijkt te zijn. Het is eigenlijk net als in de liefde: iemand kan in eerste instantie mooi zijn voor het oog, maar moet op de langere termijn toch ook van binnen interessant zijn.’
Begin met de beurzen
Offringa raadt aan om te starten met beurzen: ‘Die zijn het meest breed. Galeries hebben vaak al een bepaalde focus en musea richten zich op het topsegment (niet voor iedere portemonnee), maar op een beurs kom je veel verschillende stijlen en kunstenaars tegen in allerlei prijsklasses. Als je smaak zich wat meer gaat ‘richten’ kun je je zich gaan focussen op de galeries die je favoriete kunstenaars en stijlen vertegenwoordigen.‘
[quote text_size="medium"]
"Laat je niet afschrikken door het ‘insider sfeertje’ dat voor sommigen rond deze beurs hangt, er is gewoon heel veel te zien en het is bovendien perfect te combineren met een bourgondisch weekendje Maastricht!"
[/quote]
Welke beurzen zijn dan interessant in Nederland? ‘De Affordable Art Fair in Amsterdam is heel laagdrempelig en biedt een breed aanbod aan eigentijdse kunst, maar ook Art Rotterdam in februari is een mooie gelegenheid om te zien wat er speelt.’ En dan is er natuurlijk de Tefaf in Maastricht, het summum voor kunstliefhebbers, maar ook heel toegankelijk voor beginnende kunstkopers. ‘Op de Tefaf is gewoon heel veel te zien, je krijgt een goed overzicht van wat er in de kunstwereld gebeurt en de kwaliteit ligt hoog,’ geeft Wieg aan. Ook Offringa is enthousiast over de Tefaf: ‘Laat je niet afschrikken door het ‘insider sfeertje’ dat voor sommigen rond deze beurs hangt, er is gewoon heel veel te zien en het is bovendien perfect te combineren met een bourgondisch weekendje Maastricht!’
Stap op de galeriehouder af
Komt de kunstwereld op u soms wat ondoorzichtig en mysterieus over? Daar hebben meer mensen last van en dat is jammer, vindt Offringa: ‘Een galeriehouder heeft zijn collectie met veel zorg en passie samengesteld en vertelt er vaak graag over. Stap op een beurs gewoon eens op een galeriehouder af en vraag hem om iets te vertellen over een bepaald werk of een kunstenaar. Op veel beurzen zijn ook kunstenaars aanwezig, dus de kans is groot dat de galeriehouder je de kans geeft om ook de kunstenaar zelf te ontmoeten!’
[quote text_size="medium"]
"Sommige galeriehouders bieden de mogelijkheid om een kunstwerk thuis te bezorgen, of zelfs om het een tijdje op proef te geven. Maak het bespreekbaar en u weet het!"
[/quote]
Bent u nog steeds geïnteresseerd in het kunstwerk? U kunt het natuurlijk meteen aanschaffen, maar het is nooit een slecht idee om er een nachtje over te slapen. ‘Het is een mythe dat je er altijd meteen bij moet zijn, u kunt gerust de tijd nemen om uw ‘liefde’ even te laten bezinken,’ geeft Offringa aan. ‘U kunt bijvoorbeeld wel uw gegevens achterlaten zodat de galeriehouder u een seintje kan geven als anderen interesse tonen, of een afspraak maken om over een tijdje nog eens naar het werk te gaan kijken.’ En dan is er natuurlijk de prijs. Ook dat hoeft geen heet hangijzer te zijn, vindt Offringa: ‘Gewoon vragen! En als u de prijs aan de hoge kant vindt kunt u zelfs voorzichtig peilen of er nog ruimte in de prijs zit. Helemaal geen probleem.’ Ten slotte bieden sommige galeriehouders de mogelijkheid om een kunstwerk thuis te bezorgen, of zelfs om het een tijdje op proef te geven. Maak het bespreekbaar en u weet het!
Mooie kunst hoeft écht niet duur te zijn
Het wordt vaak gezegd, maar is het ook echt zo? Absoluut, vindt Offringa. ‘Om te beginnen hebben veel beurzen een heel breed geprijsd aanbod. Daarnaast zijn kunstwerken die worden uitgebracht in grotere oplages vaak wat lager geprijsd. Dit is bijvoorbeeld aantrekkelijk voor liefhebbers van fotografie: als er 10 prints zijn gemaakt is dat goedkoper dan wanneer slechts 1 exclusieve print wordt verkocht.’
[quote text_size="medium"]
"Kunstwerken van beginnende kunstenaars zijn ook vaak heel aantrekkelijk geprijsd, en het verkennen van deze werken is een avontuur op zich. Zo deed Olivier van Breugel een aantal jaar geleden mee aan Ongekend Talent en vier jaar later hing zijn werk in het Stedelijk"
[/quote]
‘En niet te vergeten,’ vervolgt Offringa haar verhaal, ‘kunstwerken van beginnende kunstenaars zijn ook vaak heel aantrekkelijk geprijsd, en het verkennen van deze werken is een avontuur op zich! Zelf bezoek ik graag eindexamenexposities van de kunstacademies (bijvoorbeeld de HKU in Utrecht, Artez in Arnhem, Ateliers in Amsterdam of de Willem de Koning academie in Rotterdam), die vinden iedere zomer plaats. Ook kent de Affordable Art Fair een Ongekend Talent sectie die absoluut de moeite waard is. Hier krijg je echt een inkijkje in wat er nú speelt op kunstgebied in Nederland, de werken zijn zeer betaalbaar en wie weet ‘ontdekt’ u een topper van de toekomst. Zo deed Olivier van Breugel een aantal jaar geleden mee aan Ongekend Talent en vier jaar later hing zijn werk in het Stedelijk.’
Komt u een werk tegen dat toch boven budget is? ‘Dan zijn er allerlei kunstkoopregelingen,’ vertellen Wieg en Mellink. ‘Een bekende is het Mondriaanfonds, maar er zijn ook wel andere opties. Vraag een galeriehouder eens naar de mogelijkheden.’
Kunst is liefde
[quote text_size="medium"]
"Vergelijk het met het kopen van nieuwe schoenen: soms weet je ook niet waar je dat nieuwe paar mee moet combineren, maar als het gevoel goed is vind je ook daar wel een oplossing voor"
[/quote]
Misschien wel de belangrijkste tip voor beginnende kunstkopers: volg uw gevoel. Wieg en Mellink: ‘Mooi en lelijk is zo betrekkelijk. Uiteindelijk zit je er zelf aan vast en moet je er zelf naar kijken. De grootste fout die je kunt maken is iets kopen wat iemand anders mooi vindt. Luister naar je onderbuikgevoel, geef het de tijd, ervaar of er liefde in het spel is. Houd ook niet teveel rekening met afmetingen of interieur. Kunst is kunst en een huis is een huis. Vergelijk het met het kopen van nieuwe schoenen: soms weet je ook niet waar je dat nieuwe paar mee moet combineren, maar als het gevoel goed is vind je ook daar wel een oplossing voor.’
[quote text_size="medium"]
"De grootste fabel is dat je aan kunst altijd moet verdienen. Het kopen van eigentijdse kunst is sowieso een soort roulette, je weet gewoon meestal niet hoe het uitpakt"
[/quote]
Ook in dit kader hebben de kenners slecht nieuws voor de mensen die zichzelf over een aantal jaren al een grote klapper zien maken op de veiling of bij Tussen Kunst en Kitsch. ‘Verwacht niet teveel van kunst als investering,’ waarschuwen Wieg en Mellink. En ook Offringa zegt: ‘Koop in de eerste plaats voor jezelf. De grootste fabel is dat je aan kunst altijd moet verdienen. Het kopen van eigentijdse kunst is sowieso een soort roulette, je weet gewoon meestal niet hoe het uitpakt. Soms vragen mensen mij op een feestje of ik al veel heb verdiend met mijn investeringen, maar ik ben daar helemaal niet mee bezig. Er zitten wel een paar werken tussen die inmiddels wat meer waard zijn geworden, maar andere zijn juist weer in waarde gedaald. Het allerbelangrijkste is: ik kijk er iedere dag met veel plezier naar, ik hou van mijn kunstwerken, voor mij zijn ze onbetaalbaar!’
[hr]
Meer weten over online kunst kopen? Lees dan zeker ons artikel.
Beeld: werk van Kyrie Basson, winnares van Ongekend Talent 2014
Over de auteur
